Κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο (1946-1949), μεγάλο μέρος των μαχών έλαβε χώρα στη Δυτική Μακεδονία. Εκεί, το πεδίο –μεγάλοι ορεινοί όγκοι– αλλά και η γειτνίαση με τα κομμουνιστικά κράτη της Γιουγκοσλαβίας και της Αλβανίας δημιουργούσαν συνθήκες ευνοϊκές για τον κομμουνιστικό Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ). Για τον κυβερνητικό Εθνικό Στρατό (ΕΣ) ήταν πολύ δύσκολο να εγκλωβίσει και να καταστρέψει τις δυνάμεις του ΔΣΕ, οι οποίες μπορούσαν να αμυνθούν σε ευνοϊκό έδαφος και στην ανάγκη να αποχωρήσουν πέρα από τα σύνορα και να επανέλθουν σύντομα. Το αποτέλεσμα ήταν ένας εξαιρετικά σκληρός και παρατεταμένος αγώνας, που επέφερε τεράστιες υλικές καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες. Παράλληλα, οδήγησε σε μετακίνηση μέρους των τοπικών πληθυσμών, τόσο εξαιτίας των ίδιων των συγκρούσεων, όσο και λόγω της απόφασης του επίσημου κράτους να τους απομακρύνει, προκειμένου να περιορίσει τις δυνατότητες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας για ανεφοδιασμό και στρατολόγηση. Η πληθυσμική αιμορραγία της περιοχής τερματίστηκε με το τέλος του πολέμου. Το πρόγραμμα που εφαρμόστηκε από το τέλος του 1948 για την επιστροφή των προσφύγων στις εστίες τους βελτίωσε σε κάποιο βαθμό την κατάσταση. Ωστόσο, η ανάκαμψη δεν ήταν πλήρης: η περιοχή δεν ανέκαμψε ποτέ πλήρως από τις δημογραφικές επιπτώσεις της τρομερής αυτής αναταραχής.

Ο Εμφύλιος Πόλεμος